Առանց միֆերի ու մականունների

Բարի գարուն ձեզ: Մարտի 1-ը 2008-ից հետո մեզ համար ուրիշ բովանդակություն է ստացել, հրաժեշտը ձմռանն ու գարնան առաջին օրը տոնական չեն ստացվում: Ցավ կա, որ պատմություն չի դառնում: 7 տարի առաջ երեք դեսպանատների մերձակայքում սպանվածների հոգիները թափառում են երկրի ու երկնքի միջև՝ որոնելով կյանքից բռնի հեռանալու մեղավորներին: Մենք արդեն չենք որոնում: 2008-ին մենք արագ ապաքինման ջղաձգության մեջ՝ այդ էջը այլ էջով ծածկեցինք՝ հայ-թուրքական ֆուտբոլային դիվանագիտությամբ: 2015-ին երկու էջերն էլ մնում են բաց, կարդացող չկա: Մարտի 1-ի էջը իշխանությունը փորձեց փակել խորհրդարանական հանձնաժողովով, փաստահավաք խմբով, իսկ երբ տեսավ, որ առաջինը հաջողություն չի կարող ունենալ, երկրորդի գործունեությունը ինքը կասեցրեց: Բայց դա համարյա ոչինչ է՝ համեմատած ընդդիմության վարքագծի հետ: Ընդդիմությունը ՀԱԿ-ի թեթև ձեռքով Մարտի 1-ը դարձրեց քաղաքական ճնշման ու շանտաժի միջոց: Տասը մարդու սպանության հանգամանքների բացահայտումը, մեղավորներին պատժելը ապրիորի գործ համարելով՝ ՀԱԿ-ը շատ պրագմատիկ որոշեց կոնկրետ արդյունքներ ստանալ: Եթե դա դավաճանություն չէր (քաղաքականության մեջ դավաճանություն կատեգորիա չկա, կա շահերի գերակայության խնդիր), քաղաքական ուժի բարոյական կերպարի ախտորոշում էր: Ի՞նչ ունենք մենք այս՝ 2015-ի մարտի 1-ին:
1. Յոթ տարի առաջ երեք դեսպանատների միջակայքում սպանված հայերի մահվան չպարզված հանգամանքներ և ոչ մի պատժված անձ:
2. Խորհրդարանական քաղաքական ուժի օրեցօր կազմաքանդում, որը որքան օրինաչափ, նույնքան վտանգավոր է: ԲՀԿ-ից հեռացողները չեն անհետանալու, նրանք շարունակելու են գործել՝ վերստեղծելով կեղծ քաղաքական նորանոր կառույցներ, ու դա իսկապես հասարակական վտանգավորության չգիտակցվող փաստ է: ԲՀԿ-ի կազմաքանդումը թուլացնելու է նաև ՀՀԿ-ին՝ ո՞վ է հիմա նրանց զգոն պահելու իբրև արտակուսակցական մրցակցային վտանգ իրենց հավակնությունների համար, ո՞ւմ են քլնգելու եռանդով ու սրամտության մեջ միմյանց հետ մրցակցելով: Հաղթողի էյֆորիան պատրանք է, երբ խաբուսիկ է հաղթանակը:
3.Եթե բազկամարտի աշխարհի չեմպիոնը ձեռքերը վերև է բարձրացնում՝ ոչ իբրև հաղթանակի, այլ կապիտուլյացիայի նշան, ի՞նչ պիտի անեն նրանք, ովքեր իրենց «թագավորի՛» հետ հաղթանակի հույսեր են կապել: Ոչինչ: Պիտի հասկանան, որ ուժի դեմ ուժով չեն պայքարում, այլ՝ գլխով, մտածելուց դեռ որևէ մեկը չի զոհվել ու անհետ չի կորել:
4.Քաղաքագիտական վերլուծությամբ ՀԱԿ-ը բուրժուա-դեմոկրատական հեղափոխության միֆերը ասպարեզ նետելուց բացի՝ այլ խնդիր էլ էր լուծում՝ ԲՀԿ-ն հասարակական գիտակցության մեջ մաքրել իշխանության մեջ գտնվելու «մեղքերից», մասնավորապես մարտիմեկյան իրադարձություններին մասնակցությունից: Ստացվեց, թե ոչ, արդեն ԲՀԿ-ին բարեհաջող հրաժեշտ տված Լևոն Տեր-Պետրոսյանը նորից է Մարտի 1-ը վերադարձնում քաղաքականություն, բայց ոչ բացահայտման, արդարության, պատժի և այլ՝ քաղաքական «ռոմանտիզմի» նկատառումներով: Մարտի 1-ը հիմա էլ նրան պետք է Ռոբերտ Քոչարյանի դեմ պայքարում: Երկրորդ նախագահը չցանկացավ ՀԱԿ-ի համար փոխարինել ԲՀԿ-ին, չհասկացավ ու չընդունեց նրա «սրտի պարտքը» իր նկատմամբ, և Լևոն Տեր-Պետրոսյանը որոշեց նույն գետը մտնել երկրորդ անգամ: Հետս չե՞ս խաղում, մի խաղա, ես էլ կասեմ՝ ո՞վ ես դու՝ պրիմիտի՞վ է: Հարկավ, բայց հենց պրիմիտիվ քայլերն են գործուն դառնում, երբ չկան գաղափարներ:
5. 2007-2008-ին Լևոն Տեր-Պետրոսյանի վերադարձը մեծ քաղաքականություն քաղաքական դաշտում հստակ բաժանարար դարձավ՝ միջանկյալ դիրքորոշում ունեցող քաղաքական ուժերին ստիպելով կողմնորոշվել՝ այս կողմ, կամ այն կողմ: Ճիշտ է, ժամանակի մեջ նաև այդ էֆեկտը վերացավ, բայց այն ժամանակ դա կարևոր ձեռքբերում էր: Քաղաքական դաշտի ներկա անցուդարձը ևս կարող է նույն էֆեկտն ունենալ, այն անգամ իսկապես մաքրելով հորիզոնը: Գործնականում ընդդիմադիր դաշտից հեռանում է ոչ միայն ԲՀԿ-ն, այլև եռյակն ամբողջությամբ: Ինչո՞ւ միայն Գագիկ Ծառուկյանին է վերագրվում հասարակական հիասթափության պատասխանատվությունը, իսկ ովքե՞ր էին նրա կողքին, ովքե՞ր էին նրան մղում իշխանափոխության և ովքե՞ր են այսօր թաքնվում նրա լայն թիկունքի հետևում՝ փորձելով ընդդիմադիր խաղալ: Նույն ՀԱԿ-ը, նույն «Ժառանգությունը», որ հայտարարում են, թե շարունակում են պայքարը: Ի՞նչ պայքար: Նրանք շարունակում են պայքարը քաղաքական դաշտում մնալու համար՝ համաժողովրդական խնդիրների հետ ոչ մի կապ չունենալով:
6.Գագիկ Ծառուկյանի ֆինանսական կայսրության վերաբաժանումը որոշ ժամանակով կկանխի իշխանության ներսում սկսված ռեսուրսների վերաբաժանման ու յուրայիններին ունեզրկելու անհրաժեշտությամբ թելադրված քայլերը: Բայց սա ժամանակավոր է, երբ այդ ռեսուրսներն էլ յուրացվեն, նույն պայքարը վերսկսվելու է նախկինից ուժեղ:
7.Կոռուպցիայի դեմ պայքարի ելած ու ԲՀԿ-ի բեռն էլ ուսերին առած վարչապետը դառնում է քաղաքական դաշտի ամենախոցելի ֆիգուրը: Նա այլևս ոչ մի սխալի իրավունք չունի: Նա այլևս սեփական խաղի շանս չունի: Հովիկ Աբրահամյանը հիմա պիտի խաղա նախագահի խաղը՝ նրա սահմանած կանոններով, հակառակ պարագայում՝ քայլ այս կողմ, քայլ այն կողմ, մականունների դեմ պայքարը կշարունակվի:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ
Հ.Գ. Ամենակարևորը քաղաքական նոր հորիզոնների ի հայտ գալն է, դաշտը ինքնամաքրվում է, լյուստրացիան չի կարող անհետևանք մնալ, երբ կա հասարակական պահանջարկ: Ազատության հրապարակը մնում է քաղաքական գործոն՝ լիքն է, թե դատարկ, ոչ մի տեղ չեն անհետացել փոփոխություն պահանջող քաղաքացիները, նրանք գտնելու են իրենց առաջնորդին:

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ